Emlak Rehberi Bilgilendiriyor: Gayrimenkuller yani taşınmaz mallara ilişkin tapu kütüğü sayfasında şerhlere ilişkin sütun bulunmaktadır. Bu sütuna bir ifadenin yazılması şerh işlemi ya da şerhin konulması olarak ifade edilir.
Şerh, yasaların sınırlı olarak icazet verdiği ölçülerde şerhler sütununa bu hususların yazılması olarak tanımlanır. Şerh, kelime olarak bildirme anlamına gelir. Günlük hayatta şerhkelimesine en çok tapu işlemlerinde rastlanmaktadır.
Tapuya şerh konulması, taşınmaz malikinin aktarım hakkının yasaklanması, kısıtlanması veya kişisel haklarının güçlendirilmesi amacını sağlamak için uygulanan bir işlemdir. Taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkının daraltılması şerhile mümkündür. Tapu kütüğünde yer alan beyanlar bölümüne işlenen uyarıcı türdeki açıklamalar şerhler kapsamına girer.
Hangi Durumlarda Tapuya Şerh Konulur?
Şerhin konulmasının nedeni, şerh edilen alacak haklarının taşınmaz üzerinde daha sonradan hak kazanmış kişilere karşı ileri sürülebilmesi imkanını oluşturmaktır. Diğer hususlara ilişkin olarak ise 3. kişilerin iyi niyet iddiasında bulunmalarının önüne geçmektir. Hangi hallerde tapuya şerh konulur sorusunun cevabı da merak edilmektedir. Şerhin konulabileceği haller; kişisel haklar, gayrimenkul malikinin tasarruf yetkisini sınırlayan işlemler ve geçici tescil olarak üç başlıkta belirtilebilir. Birbirinden farklı konulara ilişkin olarak konulan şerhler geçerlilik taşıyan bir işlemlerdir.
1 – Kişisel haklar;
– Satış Vaadi : Hak sahibine ileri bir tarihte önceden tespit edilen şartlar çerçevesinde taşınmazı satın alma hakkı verir.
– Önalım Hakkı : Hak sahibine, taşınmazın satışı durumunda aynı koşullarla ve öncelikle satın alabilme yetkisi tanır.
– Alım Hakkı : Hak sahibine taşınmazı anlaşmada kararlaştırılan koşullar altında tek taraflı irade açıklaması ile satın alma yetkisi verir.
– Gerialım Hakkı: Hak sahibine daha önce devrettiği malı, anlaşmada kararlaştırılan koşullar altında tek taraflı irade açıklaması ile geri alabilme yetkisi vermektedir.
– Kira sözleşmesinden doğan kiracının alacak hakkı: Hak sahibi olan kiracıya, gayrimenkul sahibi değişse bile aynı koşullarda kiracılığının devamı hakkını verir.
Tapu kütüğüne şerh edilen bu ve benzeri kişisel haklar, söz konusu gayrimenkulü yani taşınmazı sonradan devir alan kişilere karşı da ileri sürülebilmektedir. Bu nedenle bu şekilde şerh edilen kişisel haklara aynı zamanda güçlendirilmiş kişisel haklar adı da verilmektedir.
Şerhe ilişkin olarak üzerinde durulması gereken önemli nokta ise yürürlükte bulunan kanuni mevzuatta açıkça belirtilmeyen durumlar için şerhişlemine başvurulamamasıdır. Tarafların bu konuda anlaşmaları veya tapu memurunun şerhe ilişkin işlemi yapması sonuca etki etmez.
2 – Gayrimenkul Malikinin Tasarruf Yetkisini Kısıtlayan İşlemler;
Bu işlemlerin kapsamına; çekişmeli hakların korunmasına ilişkin mahkeme kararları, haciz şerhi, aile konutu şerhi, İskan Kanunu gereğince verilen yerlere ilişkin kısıtlamalar girmektedir.
3 – Geçici Tescil;
Geçici tescil, tapu siciline tescil edilmek istenen hakkın henüz ispatlanmamış olması ya da tasarruf yetkisini belirleyen belgelerde eksiklik hallerinde geçici olarak tescil edilme durumunun şerhin düşülmesi ile belirtilmesidir. Bu şerhin amacı şerhin sahibinin iddia ettiği hakkın ispatına kadar iyi niyetli 3.kişilerin hak kazanması halinde şerhin sahibinin hak kaybına uğramamasıdır.
Kimler Tapuya Şerh Koyabilir?
Tapuya şerhi, korunması gereken menfaati olan alacak hakkı gibi hak sahipleri konulmasını talep edebilmektedir. Aile konutu şerhinde, eşlerden biri aile konutu şerhi konulmasını tapudan talep edebilmektedir. İhtilaflı davalarda, mahkemeden şerh konulması talep edilebileceği gibi mahkeme re’sen de tapu kütüğüne şerh düşülmesine karar verebilir.
Tapuya Şerh Koyma Ücreti Ne Kadar?
Tapuya şerh koymanın ücreti, yapılan işleme bağlı olarak tapu harç ve masrafları mevzuatı kapsamında yıllık olarak belirlenmektedir. Çok yüksek miktarlarda olmadığı, yapılacak işleme uygun olarak tespit edildiği bilinmektedir.
Tapuya Şerh Nasıl Konur?
Tapuya şerh konulabilmesi için bazı gerekli evraklar öncelikle hazırlanır. Bu evraklar ile birlikte ilgili tapu müdürlüklerine şahsen başvuruda bulunabilir. Vekalet kapsamında yapılabilecek işlemlerde ise vekaletname sahibi kişilerde taşınmaz sahibi adına talepte bulunabilirler. Mahkemede görülen bir dava süreci söz konusu ise mahkeme tarafından tapu müdürlüklerine şerh konulmasına ilişkin kararlar tebliğ edilmektedir.
Tapuya Şerh Koymak İçin Gerekli Evraklar
Kişisel hakların şerhi için;
– Satış ile birlikte tesis edilen gerialım hakkı, bağış ile birlikte tesis edilen bağışlayana dönüş hakkı ve rehin ile birlikte tesis edilen serbest dereceden istifade hakkı için resmi senet.
– Satış sözleşmesinden ayır olarak düzenlenen gerialım hakkı, bağış sözleşmesinden ayrı olarak düzenlenen bağışlayana dönüş hakkı ve rehinden ayrı olarak düzenlenen serbest dereceden istifade hakkı için noter tarafından düzenlenen sözleşme.
– Alım, önalım, satış vaadi, bağışlama vaadi ve kat karşılığı inşaat hakkı için noter tarafından düzenlenen sözleşme.
– Kira ve hasılat kirası için kira sözleşmesi
Temlik hakkını kısıtlayan şerhler için;
– Haciz ve ihtiyati haciz için yetkili makamın resmi yazısı
– Aile yurdu tesisi halinde mahkemece onaylanan senet
– Nakil ile yükümlü mirasçı tayini halinde vasiyetname örneği ve şerhi içeren mahkeme yazısı
– Kanunların kısıtlayıcı şerh verilmesini öngördüğü durumlarda kanunen gerekli belgeler
Temlik hakkını yasaklayan şerhler için;
– İhtiyati tedbir için mahkeme karar ya da yazısı
– İflasın ya da konkordato ile verilen sürenin şerhi için yetkili makamın resmi yazısı
– Kanunların yasaklayıcı şerh verilmesini öngördüğü hallerde kanunen gerekli belgeler
